آموزش ورود به بایوس انواع کامپیوتر و لپ تاپ (ایسوس، اچ پی، سرفیس، لنوو، سونی، دل گیگابایت، ام اس آی، سامسونگ) + معرفی دستور جادویی ورود به بایوس UEFI را به شما آموزش میدهیم تا از این کار ساده ولی رو مخ (چون اگر بلد نباشید باید بارها و بارها کامپیوتر را ریست کنید) ، لذت ببرید و به سادگی وارد bios شوید.
بایوس چیست؟
یکی از عملیاتهای مهمی که در هنگام روشن شدن کامپیوتر یا لپتاپ انجام میشود، بررسی صحت عملکرد سختافزارها و ارتباط صحیح آنها با مادربرد است که معمولاً در زمان بسیار کوتاهی (در حدود چند ثانیه و در کامپیوترهای جدید زیر 2 ثانیه حتی زیر یک ثانیه) انجام شده و سپس فرآیند بوت سیستم عامل آغاز میشود.
این فرآیند کنترل به وسیله بایوس «BIOS» انجام شده و برای کارکرد درست رایانه کاملا لازم و ضروری است.
بایوس از حروف اول عبارت «Basic Input Output System» اقتباس شده است که به معنی «سیستم ورودی خروجی ساده» است و یک نرمافزاری است که بر روی چیپ حافظه کوچکی در مادربرد ذخیره شده است. در اصطلاح به چنین نرمافزارهایی که سختافزار ذخیرهسازی اختصاصی خود را دارند firmware گفته میشود.
خلاصه اینکه بایوس نرم افزاری است که قبل از سیستم عامل اجرا میشود و شما میتوانید تنظیمات اصلی سخت افزار مانند اولویت بوت، تنظیم ساعت و تاریخ ، امنیت قبل از ویندوز، تنظیم کارت گرافیک پیش فرض (در برخی کامپیوترها) یا میزان حافظه کارت گرافیک بر اساس رم را در آن تنظیم کنید. نرم افزار بایوس خیلی امروزی و گرافیکی نیست. در تصویر زیر نمونه ای از بایوس به نام CMOS Setup Utility را مشاهده میکنید:
Dual-BIOS چیست؟
در برخی از مادربردها، دو چیپ BIOS قرار گرفته است که یکی از چیپها به عنوان چیپ اصلی یا Main BIOS و دیگری به عنوان چیپ پشتیبان یا Backup BIOS است. در صورتی که چیپ Main BIOS دچار مشکل شد و نتوانست سیستم را راه اندازی کند، Backup BIOS وارد عمل شده و با تنظیمات پیشفرض خود، سیستم را راه اندازی میکند.
UEFI چیست؟
UEFI مخفف عبارت Unified Extensible Firmware Interface است و مدل توسعه یافته ای از EFI است. در سال 2005 انجمن Unified EFI با هدف صنعتی سازی و توسعه EFI شکل گرفت. این انجمن کار توسعه خود را با EFI 1.10 آغاز کردند. برای اطلاع از ورژن فعلی UEFI می توانید به وب سایت uefi مراجعه کنید. در تصویر زیر رابط کاربری مربوط به مادربرد ASUS که از تکنولوژی UEFI استفاده میکند، نشان داده شده است:
چالش ورود به بایوس و UEFI چیست؟
سازندگان مادربرد و نرم افزار بایوس بسیار زیاد هستند و هر کدام مسیری برای ورود به بایوس مشخص نمودند. مثلا برخی کلید del و برخی کلید f10 یا برخی f2 را مشخص کردند. در این مقاله روش ورود به بایوس انواع کامپیوتر و لپ تاب را خدمت شما آموزش خواهیم داد.
چگونه وارد تنظیمات بایوس یا UEFI شویم؟
همانطور که متوجه شدید شرکت های مختلفی نسبت به ارائه BIOS و UEFI اقدام کردند و لذا نحوه ورود به تنظیمات آنها نیز متفاوت است. در سیستمهای قدیمی که از بایوس استفاده میشد پس از روشن شدن دستگاه و تا زمانی که لوگوی سازنده نمایش داده میشود باید از یکی از کلیدهای Esc ،F1 ،F2 ،F10 ،F11 ،F12 یا Delete را برای ورود به تنظیمات بزنید.
در کامپیوترهای جدید که از UEFI استفاده میکنند، معمولا یا از کلیدهای ترکیبی پیشاز روشنکردن دستگاه یا کلیدی جداگانه برای ورود به تنظیمات UEFI استفاده میشود. البته میتوان از طریق خود سیستمعامل نیز به رابط تنظیمات UEFI دسترسی پیدا کرد.
در ادامه مقاله به تفکیک برند تمامی این موارد را به شما آموزش میدهیم. نیازی نیست که کل مقاله را بخوانید فقط کافی است که بخش مربوط به برند دستگاه خود را مطالعه کنید.
آموزش ورود به بایوس و UEFI با استفاده از کلیدهای میانبر
در کامپیوترهای قدیمی که از BIOS استفاده میکنند تنها راه ورود به تنظیمات بایوس استفاده از میانبرهای کیبورد است و این کلید در هر برند متفاوت است. بهطور مثال:
◄ در دستگاه hp کلید F10
◄ در دستگاه ایسوس معمولا کلید F2
◄ در دستگاه دل (Dell) کلید Delete
معمولا کلید میانبر ورود به بایوس در کامپیوترهای قدیمی در صفحه اولیه روشن شدن کامپیوتر نمایش داده میشود:اگر از میانبر بایوس رایانهی خود اطلاع ندارید، دقت کنید در اولین صفحهای که بعد از روشن کردن سیستم ظاهر میشود، احتمالا اطلاعاتی در این خصوص وجود دارد. معمولا صفحه اولیه روشن شدن کامپیوتر در زمان ریست کامپیوتر در مدت زمان کمتری نمایش داده میشود. برای متوقف شدن فرآیند بوت و مطالعه صفحه می توانید کلید Pause را بفشارید. به عنوان مثال در تصویر بایوس زیر مشاهده میکنید که از کلید Delete برای ورود به بایوس باید استفاده کنید.
یکی از روش های آسان ورود به بایوس این است که کلید میانبر بایوس را پایین بفشارید و سپس کلید روشن کامپیوتر را بزنید (کلید میانبر بایوس را تا زمان ورود رها نکنید.)
آموزش ورود به بایوس در لپتاپ و کامپیوترهای ایسر (Acer)
در لپتاپهای Acer میتوانید با فشردن کلید F2 وارد بایوس شوید. در کامپیوترهای دسکتاپ ایسر نیز با کلید Delete پساز روشنشدن سیستم و مشاهده لوگو وارد محیط بایوس یا UEFI میشوید.
آموزش ورود به بایوس در لپ تاپ و کامپیوترهای ایسوس (ASUS)
در تمام انواع مادربورد و لپتاپ های ایسوس (ASUS) میتوان به وسیلهی یکی از کلیدهای Delete یا F2 در زمان روشن شدن کامپیوتر وارد منوی بایوس شوید.
اگر لپتاپ از رابط UEFI استفاده میکند، باید پیشاز روشن کردن لپتاپ کلید F2 را نگه داشته و کلید روشن کردن لپتاپ را فشار دهید و پساز مشاهده کردن لوگو، کلید F2 را رها کنید.
آموزش ورود به بایوس در لپتاپ و کامپیوترهای دل (Dell)
در بیشتر محصولات شرکت Dell می توانید با زدن کلید میانبر F2 بعد از روشنشدن و نمایش لوگوی سازنده وارد تنظیمات بایوس شوید.
امـــّــــــا برخی کامپیوترهای دسکتاپ دل مانند سری Optiplex و Dimenstion با استفاده از کلید Delete وارد بایوس میشوید.
اگر با استفاده از دو میانبر بالا موفق به ورود به بایوس نشدید، میتوانید از کلید F12 برای فراخوانی منوی بوت و سپس انتخاب گزینهی System Setup یا BIOS Setup استفاده کنید.
ورود به بایوس در لپتاپ و کامپیوترهای گیگابایت (Gigabyte)
در محصولات شرکت GIGABYTE (گیگابایت) از کلید Delete برای ورود به بایوس استفاده کنید. برای ورود به بایوس کافی است که بلافاصله پساز روشنشدن دستگاه و مشاهده لوگو شرکت گیگابایت، کلید Delete را چند مرتبه فشار دهید.
در رابطه با مادربوردهایی که از بایوس ثانویه (Dual Bios) برخوردار هستند، پساز انتخاب Delete و فشردن کلید F8 میتوان وارد منوی بایوس ثانویه شد.
آموزش ورود به بایوس در لپ تاپ و کامپیوترهای اچ پی (HP)
در همه لپتاپها و کامپیوترهای دسکتاپ HP میتوانید پساز روشن کردن سیستم با فشردن متوالی یکی از کلیدهای Esc یا F10 وارد منوی بایوس شد.
در بسیاری از مدلهای HP با فشردن یکی از دکمههای مذکور، صفحهای مشابه تصویر زیر منوی دیگری تحتعنوان Startup Menu ظاهر میشود که میتوان با فشردن کلید F10 یا انتخاب گزینهی BIOS Setup وارد بایوس شوید:
آموزش ورود به بایوس در لپ تاپ و کامپیوترهای لنوو (Lenovo)
در بیشتر موارد برای ورود به بایوس در مادربرد ، کامپیوتر و لپ تاپ لنوو کافی است کلید F2 را بزنید، امـــــــــّـــــــــــــا نحوه ورود به بایوس در محصولات مختلف لنوو متفاوت است:
◄ لپ تاپ های سری IdeaPad: روشنکردن کامپیوتر و بلافاصله فشردن کلید F2 یا Fn+F2 بهصورت متوالی
◄ لپ تاپ های سری سریهای ThinkPad ،ThinkCentre و ThinkStation: روشنکردن کامپیوتر و در زمان نمایش لوگو بلافاصله فشردن کلید F1 به صورت متوالی (چند بار)
◄ کامپیوترهای دسکتاپ و All-in-Oneهای لنوو: روشنکردن کامپیوتر و بلافاصله ۵ الی ۱۰ مرتبه فشردن کلید F1 بهصورت متوالی در زمان نمایش لوگو
آموزش ورود به بایوس در لپ تاپ و کامپیوترهای MSI (ام اس آی)
تمام لپتاپ ها و کامپیوترهای با مادربورد شرکت MSI با فشردن کلید Delete پساز روشنشدن و نمایش لوگوی سازنده وارد تنظیمات بایوس میشوند.
آموزش ورود به بایوس در لپتاپهای سونی (Sony) / وایو (VAIO)
در یکسری از مدل های لپتاپ سونی (Sony) یک کلید به نام Assist در کیبورد وجود دارد.با فشردن و نگه داشتن کلید Assist در زمان خاموشی کامل لپتاپ تا زمان مشاهده لوگوی VAIO موجب ورود به منویی تحتعنوان VAIOCare | Rescue Mode میشود و سپس میتوان با انتخاب کلید F10 وارد تنظیمات بایوس یا UEFI شد.
آموزش ورود به بایوس در لپتاپهای سامسونگ (Samsung)
در لپتاپهای سامسونگ پس از روشن کردن دستگاه و بلافاصله فشردن کلید F2 بهصورت متوالی وارد محیط تنظیمات بایوس شوید.
آموزش ورود به بایوس و UEFI در لپتاپ و تبلتهای سرفیس (Microsoft Surface)
یک مقداری وارد شدن به بایوس و UEFI در تبلت های ویندوزی مایکروسافت سرفیس شبیه موبایل است!
- دکمه کاهش صدا را نگه دارید.
- همزمان دکمه روشن شدن را بفشارید و رها کنید تا تبلت روشن شود.
- پس از مشاهده لوگو مایکروسافت کلید افزایش صدا را رها کنید تا وارد محیط UEFI سرفیس شوید.
آموزش ورود به بایوس در مادربوردهای ASRock
برای وارد شدن به تنظیمات بایوس در مادربوردهای شرکت ازراک (ASRock)، میتوانید با فشردن متوالی یکی از دکمههای F2 یا Delete پساز روشنکردن سیستم و مشاهده لوگو میتوانید به تنظیمات مربوطه وارد شوید.
آموزش ورود به بایوس از طریق تنظیمات ویندوز (Advanced Startup)
بهدلیل امکان دسترسی کامل سیستمعامل به رابط UEFI در نسخههای جدید ویندوز،، امکان ریست کامپیوتر و ورود به بایوس از طریق محیط Windows Recovery Environment وجود دارد. بنابراین اگر با کلیدهای میانبر نتوانستید وارد بایوس شوید، میتوانید از این مسیر استفاده کنید.
حتی اگر ویندوز خراب شده و امکان بوت آن وجود نداشته باشد، بهصورت خودکار به محیط Startup Repair و بعد از آن منوی Advanced Startup هدایت خواهید شد. برای اینکار مراحل زیر را دنبال کنید.
مراحل زیر را طی کنید تا این کار انجام شود:
دستور جادویی ورود به بایوس از طریق ویندوز به صورت آسان و سریع
کافی است کلید Windows + R را بزنید یا اینکه به منوی Start بروید و سپس دستور زیر را تایپ و اجرا کنید:
shutdown /r /fw /t 0
اگر در ویندوز شما این دستور کار نکرد، ابتدا cmd را در حالت Run as administrator اجرا کنید و بعد دستور بالا را در پنجره مشکی آن تایپ و اجرا کنید.
آموزش ورود به بایوس در لینوکس (Linux)
اگر شما از سیستم عامل لینوکس با توزیع اوبونتو (Ubuntu)، دبیان (Debian)، فدورا (Fedora) یا هر توزیع مبتنیبر Arch Linux استفاده میکنید که از systemd پشتیبانی میکند، میتوانید از دستور زیر برای ورود به تنظیمات UEFI در ترمینال استفاده کنید:
systemctl reboot –firmware-setup
آموزش رفع مشکلات ورود به بایوس (6 راهکار سریع و واقعی)
اگر با راهکارهای بالا نتوانستید وارد بایوس شوید، موارد زیر را کنترل و اجرا کنید:
- در برخی از لپ تاپ ها کلیدهای function به صورت پیش فرض با عملکرد دیگری جایگزین شدند مثلا f2 به صورت پیش فرض تغییر صدا را انجام میدهد و اگر شما میخواهید عملکرد عادی f5 را داشته باشید باید ابتدا کلید fn را نگه دارید و سپس f2 را بزنید.
- در برخی موارد باید قبل از روشن کردن لپ تاپ، کلید میانبر ورود به بایوس را فشار داده و در حین نگهداشتن آن، دستگاه را روشن کنید.
- در برخی موارد باید کلید میانبر ورود به بایوس را چندین بار پشت سر هم فشار دهید و اگر موفق به ورود به بایوس نشدید، بلافاصله با میانبر Ctrl+Alt+Delete سیستم را ریستارت و از بوتشدن ویندوز جلوگیری کنید و مجددا مراحل را تکرار کنید.
- در برخی از کامپیوترهای قدیمی، بایوس از کیبوردهای USB یا قابلیت USB Legacy Support پشتیبانی نمیکند و لذا دستورات کیبورد را دریافت نمیکنند، از اینرو باید از کیبوردهایی با پورت PS2 برای اینکار استفاده کنید.
- در برخی از کامپیوترهای قدیمی میتوانید با فشردن مکرر یک کلید خاص مانند Esc یا Enter در هنگام روشن کردن کامپیوتر و حین فرایند کنترلPOST، باعث بروز خطا در بایوس شوید، در این حالت منوی Startup Interrupt Menu یا مشابه آن ظاهر میشود که از این منو میتوان به BIOS Setup دسترسی پیدا کنید و همچنین میتوانید به صورت مستقیم وارد محیط BIOS Setup شوید.
- اگر گزینهی Fast startup در ویندوز فعال باشد، ممکن است که سیستم در هنگام روشنشدن به میانبرها واکنش نشان ندهد، در صورت وجود این مشکل میتوانید از طریق مسیر زیر این گزینه را غیرفعال کنید (ابتدا به کنترل پنل و سپس Power Options بروید و بعد طی مسیر زیر کار را انجام دهید):
نتیجه گیری
برای ورود به انواع لپ تاپ میتوانید از کلید میانبر استفاده کنید یا اینکه از دستور CMD معرفی شده در بالا برای ورود به بایوس UEIFI استفاده کنید. توجه داشته باشید که در تنظیم گزینه های بایوس یا UEFI دقت کامل را داشته باشید، چون برخی از این تنظیمات بر روی عملکرد و دمای سخت افزار شما موثر هستند و تنظیم اشتباه میتواند به کامپیوتر شما آسیب وارد کند.
دوره مهندس شو – آموزش کامپیوتر از ICDL تا دیتاریکاوری و نجات کامپیوتر
اگر دوست دارید مانند یک مهندس کامپیوتر شوید خودتان هارد را پارتیشن بندی کنید ، انواع ویندوز و درایور نصب کنید، اطلاعات حذف شده را بازیابی کنید، بکاپ بگیرید ، ویروس کشی کنید و… و حتی از ارائه خدمات کامپیوتر درآمد داشته باشید، پیشنهاد میکنم دوره آموزشی مهندس شو را شرکت کنید.
منابع
○ سایت تایم هاردویرز
○ تجربیات شخصی
